ABD başta olmak üzere Batı’nın Ukrayna’ya yeni silahlar yollamaya hazırlandığı bir dönemde Rus tarafının İstanbul müzakerelerini yeniden gündeme getirmeye çalıştığı dikkat çekiyor. Son olarak Alman Die Welt gazetesi, Dolmabahçe Sarayı’nda ele alınan 17 sayfalık metni yayınlayarak, anlaşmanın niye direkten döndüğünü sorguladı. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 15 Nisan 2022 tarihinde ‘En kötü barış en iyi savaştan iyidir’ sözleriyle açılışını yaptığı görüşmelerde tarafların 7 madde üzerinde anlaştığı ilan edilmişti.
7 MADDELİK MUTABAKAT
1- Ukrayna başta NATO olmak üzere herhangi bir askeri ittifaka katılmayacak.
2- Ukrayna nükleer silah üretmeyecek ve bulundurmayacak.
3- Ukrayna üçüncü ülkelere deniz, kara ve havalimanlarını askeri amaçlı kullandırmayacak.
4- Ukrayna’da yabancı ülkeler askeri tatbikat yapamayacak.
5- Ukrayna, anayasasında gerekli düzenlemeyi yaparak aşırı milliyetçi ve ırkçı oluşumları yasaklamayı kabul ediyor.
6- Ukrayna topraklarını işgal eden Rus kuvvetleri, Donetsk ve Lugansk bölgelerinin bazı bölümleri dışında tamamen çekilecek. 2014 yılında Rusya’nın ilhak ettiği Kırım Yarımadasının statüsü ilave görüşmelerle belirlenecek.
7- Rusya, Ukrayna ile mutabakat zaptının anlaşma şeklini almasının ardından geride kalan BM Güvenlik Konseyi daimi üyesi ülkeler ABD, Çin, Fransa ve İngiltere ile birlikte Ukrayna’ya güvenlik güvencesi veriyor.
ZOOM ÜZERİNDEN GÖRÜŞME
2020 yılı nisan ayı ortalarında iki ülke heyeti mutabakat zaptı ile Moskova ve Kiev’e geri döndü. Zoom üzerinden üç görüşme daha yapıldı. Rus heyetinin aşırı milliyetçi Başkanı Aleksander Medinski Ukrayna’ya ek taleplerde bulundu:
– Ukrayna ordusu asker indirimine gitmeli. En fazla 85 bin askeri olmalı.
– Ukrayna Rusça’yı ikinci resmi dil ilan etmeli.
– Anlaşma imzalanana kadar yürütülen savaşta Ukrayna’nın Rusya’ya karşı açtığı tazminat davaları geri çekilmeli.
Ukrayna’ya göre Medinski’nin bu ek talepleri gündeme getirmesi, görüşmeleri baltalayarak sona ermesine yol açtı.
KREMLİN İNGİLTERE’Yİ SUÇLADI?
Die Welt’in yayınladığı haber hakkında Rusya’dan da tepki geldi. Putin’in sözcüsü Dmitriy Peskov “İstanbul barış sürecinin baltalanmasından İngiltere sorumlu. Dönemin Başbakanı Boris Johnson’ın Zelenski’nin kulağına Rusya ile anlaşmayı imzalamamasını fısıldadığı biliniyor. Ukrayna heyetinin başında bulunan kişi David Arahamiya bu gerçeği itiraf etmişti” dedi.
11 Nisan’da Kremlin’i ziyaret eden Belarus lideri Aleksander Lukaşenko İstanbul müzakerelerini hatırlatınca Rusya lideri Putin de “İstanbul masasına geri oturmaya hazırız” demişti.
